Լիբանանում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ եւ լիազոր դեսպան Աշոտ Քոչարյանի հարցազրույցը «Ազդակ» օրաթերթին

26 փետրվարի, 2013

Ազդակ- ինչ նշանակություն ունեցավ 1988թվականը Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի համար

Ա.Ք.- Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդն ազատ ապրելու իրավունքը ստիպված է եղել պաշտպանել արյան գնով` իրեն պարտադրված պատերազմի ընթացքում: Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը սկիզբն առավ քառորդ դար՝ 25 տարի առաջ, որպես խաղաղ ցույցերի շարք հայերի կողմից, որոնք ցանկանում էին որոշել իրենց սեփական կյանքը, իրենց ապագան ոչ Ադրբեջանի իրավասության տակ: 1988 թվականը Լեռնային Ղարաբաղի պատմության մեջ եղավ շրջադարձային: Արցախի ժողովուրդը ձայնը բարձրացրեց սեփական իրավունքների ու ազատության պաշտպանության օգտին: Քաղաքակիրթ և օրինական յուրաքանչյուր գործողությանը հետեւում էր բռնության ծավալում, հայ ազգաբնակչության իրավունքների զանգվածային եւ համատարած ոտնահարում, բռնություններ և կոտարածներ, ժողովրդավարական բռնանվաճում, տնտեսական շրջափակում: Մենք ականատես էինք ամենադաժան էթնիկ զտումների և տեղահանման քաղաքականության: Սումգայիթում հայերի դեմ կատարված բռնությունները փոխեցին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության բնույթը:

Ազդակ. - Ինչպես կբունաթագրեք ԼՂ հակամարտության ներկա փուլը

Ա.Ք.- Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի ներկա փուլը սկիզբ է առել ԽՍՀՄ գոյության վերջին տարիներին և վերածվել է հակամարտության Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի իրացմանն ի պատասխան Ադրբեջանի կողմից ուժային քաղաքականություն որդեգրելու արդյունքում: Ղարաբաղի հակամարտությունը տարբերվում է նախկին Խորհրդային Միության տարածքում ծագած այլ հակամարտություններից նրանով, որ Ղարաբաղի ժողովուրդը իրավաբանորեն անթերի կերպով իրացրել է իր ինքնորոշման իրավունքը մինչև Խորհրդային Միության փլուզումը:
Ղարաբաղյան հակամարտությունը հետխորհրդային տարածքի ամենաարյունալի հակամարտություններից էր` տասնյակ հազարավոր զոհերով, հարյուր հազարավոր փախստականներով և մեծ ավերածություններով: Հակամարտության ռազմական փուլը ավարտվեց 1994թ. Մայիսին, երբ հաստատվեց զինադադար՝ անժամկետ համաձայնագրի ստորագրությամբ: Զինադադարի հաստատումից հետո լայնածավալ ռազմական գործողություններ չեն վերսկսվել: Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման բանակցային գործընթացում միջնորդ են հանդիսանում ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի 5 մշտական անդամներից 3-ը` Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան: Չնայած միջնորդների հետևողական ջանքերին` Ղարաբաղյան խնդիրը դեռևս կարգավորված չէ: Դրա հիմնական պատճառն այն է, որ Ադրբեջանն իր ապակառուցողական վարքագծով և ռազմատենչ հայտարարություններով գործում է Միավորված ազգերի կազմակերպության նպատակներին հակառակ:
Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի իր վերջին ելույթներից մեկում նշել է, որ «Ադրբեջանի քաղաքականությունն ընդհանրապես և մասնավորապես դիպուկահարներին հետ քաշելուց հրաժարվելը, շփման գծում միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմի գործարկումից հրաժարվելը, մարդասպաններին հերոսացնելը, այլատյացությունը և ռասիզմը խրախուսելը, անհուսալի և երկերեսանի կեցվածքը բանակցություններում որևէ կերպ չեն նպաստում վստահության միջոցների ստեղծմանը և ծայրաստիճան սրում են իրավիճակն ամբողջ տարածաշրջանում: Բնական և բանական կլինի, որ Արցախն օր առաջ զբաղեցնի իր տեղը բանակցությունների սեղանի շուրջ, ուստի, մեր ջանքերն ուղղելու ենք նշված հարցի շուտափույթ լուծմանը»:
Հայաստանի կառուցողականությունը դրսևորվել է նրանում, որ Հայաստանը ընդունել է Մադրիդյան փաստաթուղթը որպես հիմք բանակցությունների համար: Այդ փաստաթուղթը ենթադրում է Լեռնային Ղարաբաղում իրավաբանորեն պարտադիր ուժ ունեցող հանրաքվեի անցկացումը, չնայած ԼՂՀ անկախության հանրաքվեն անց է կացվել դեռևս 1991թ. այն ժամանակ գործող ԽՍՀՄ օրենսդրությանը և միջազգային իրավունքին լիովին համապատասխան:

Ազդակ.- Իսկ ինչ պատահեց 25 տարի առաջ Սումգայիթի մեջ

Ա.Ք. - 1988 թ. փետրվարի 26-28-ին Ադրբեջանի Սումգայիթ արդյունաբերական քաղաքում հայ բնակչության հանդեպ տեղի ունեցած ջարդերը փաստորեն էթնիկական զտման քաղաքականության առաջին դրսևորման օրինակն էին Խորհրդային տարածքում: Բարբարոսական հարձակումների և խոշտանգումների արդյունքում եղան տասնյակ զոհեր: Հարյուրավոր անմեղ մարդիկ վիրավորվեցին և անդամալույծ դարձան: Բռնաբարվեցին կանայք և դեռահաս աղջիկներ, հանցագործ խաժանուժը իշխանությունների աջակցությամբ ներխուժեց հայ ընտանիքների հարյուրավոր բնակարաններ, կողոպուտի ենթարկեց արհեստանոցներն ու խանութները:
Մինչդեռ ամեն հնարավորն արվեց կատարված հանցագործությունների հանգամանքները թաքցնելու և խեղաթյուրելու համար: Իսկ փաստագրական ապացույցները, ականատեսների վկայությունները, հավաքված փաստերը հանգեցնում էին միակ աներկբա եզրակացության. ջարդերը, հանցագործություններն ու վայրագություններն իրականացվել էին Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից:

Ազդակ. Եղան արդյոք միջազգային արձագանքներ կատարվածի առնչությամբ

Ա.Ք. - Միջազգային արձագանքը բավարար չէր: Ցանկալի կլինեն, որպեսզի փլուզվող Խորհրդային Միության իշխանություններն տային համապատասխան գնահատական կատարվածին: Ցավոք, գորբաչովյան վարչակազմը սահմանափակվեց <<խուլիգանական տարրերի գործողություններ>> գնահատականով: Եղան արձագանքներ միջազգային որոշ կառույցների, ականավոր գիտնականների, քաղաքական գործիչների կողմից: Մասնավորապես, Եվրոպական դատարանը դատապարտեց Սումգայիթում և Բաքվում կատարված էթնիկական զտումները հայերի հանդեպ: 2006թ. ընդունվեց նաև բանաձև, որը դատապարտում է հայկական կրոնական և մշակությանին հուշարձանների ոչնչացումը նախկինում հայաբնակ Նախիջևանի մարզում:
Աշխարհահռչակ գիտնական Անդրեյ Սախարովը ասել է. Անհրաժեշտ է արդարացի դատավարություն Սումգայիթի կոտարածների ոճռագործների համար:
Ջորջ Սորոսը հաստատեց որ առաջին հայկական ջարդերը Ադրբեջանում հրահրվել են տեղական կազմակերպված հանցավոր խմբավորումների կողմից` կառավարվելով Ադրբեջանի ապագա նախագահ Հեյդար Ալիևի կողմից:

Ազդակ.-Ի՞նչպէս ընթացան հետագա իրադարձությունները

Ա.Ք. - Սունգայիթյան եղեռնագործությունից հետո ադրբեջանական իշխանությունների նախաձեռնությամբ հարձակումները հայ բնակչության հանդեպ շարունակվեցին ամբողջ երկրի տարածքով:1988թ. մայիսին Շուշիում, որտեղից հաջորդ մի քանի տարիների ընթացքում հրետանային ռմբակոցություններ էին իրականացվում Ստեփանակերտի վրա կազմակերպվեց հայերի տեղահանում: 1988թ. նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին հայերի կոտորածները տեղի ունեցան Բաքվում, Կիրավաբադում` Գանջա, Շեմաքում, Շեմաքորում, Նախիջևանում, այլ բնակավայրերում: Հայերը սպանվեցին և վիրավորվեցին Խոջալու գյուղում: Խորհրդային մամուլը նկարագրում էր, թե ինչպես ոճռագործները Կիրովաբադում ներխուժել էին ծերանոց, սպանել անօգնական ծերերին, ներառյալ անդամալույծների: 1990թ. սկզբին հայկական հետապնդումներն ու կոտարածները դարձան ավելի կազմակերպված Բաքվում: Սպանվեցին հարյուրավոր անմեղ մարդիկ, մամուլը ամենօրյա հաղորդագրություններում զետեղում էր նյութեր աննկարագրելի սարսափների մասին: Օրեկան սպանությունները կատարվում էր տեղական իշխանությունների աչքի առջև: Ադրբեջանից հայ փասխստականների և տեղահանվածների թիվը 400 հազարից ավելի է:
Հայ ժողովրդի դեմ ուղղված պատժամիջոցներից հայտնի է Օղակ գործողությունը, որը 1991 թ. ապրիլին անցկացվեց Ադրբեջանի միլիցիայի հատուկ ջոկատների և Խորհրդային Միության ներքին գործերի նախարարության համատեղ ուժերով: Իրականացվեց պետական ահաբեկչության աննախադեպ ակտ, որը հետապնդում էր ղարաբաղյան շարժումը գլխատելու, ազգային միասնությունը խարխլելու նպատակով: Զոհեր դարձան Խանլարի շրջանի Գետաշեն և Մարտունաշեն գյուղերի բնակիչները: Նույնը կատարվեց Խանլարի շրջանում 2, Շահումյանի շրջանում 3, Հադրութի շրջանում 15 և Շուշիի շրջանում 4 բնակավայրերում: Ղարաբաղում և Հայաստանի սահմանամերձ գոտում սպանվեցին հարյուրից ավելի մարդիկ, պատանդ վերցվեցին հարյուրավոր մարդիկ:
Հաջորդ տարիներին Ադրբեջանը փորձեց լայնածավալ ռազմական գործողություններ ծավալել Ղարաբաղի դեմ, սակայն տապալվեց իր նենգ ծրագրերում: Ղարաբաղի ինքնապաշտպանության ուժերն արժանի հակահարված տվեցին ադրբեջանական բանակին: Ռազմական պարտությունները ստիպեցին ազերիներին Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի հետ 1994թ. մայիսի 12-ին Ղրղզստանի մայրաքաղաք Բիքքեկում ստորագրել հրադադարի արձանագրությունը:

Ազդակ.- Ինչպես կբնութագրեիք Ազրբեջանի պաշտոնական դիրքորոշումները:

Ա.Ք. - Ադրբեջանն իր անկախության հռչակումից անմիջապես հետո ազատեց դատապարտված մարդասպաններին եւ հրապարակայնորեն նրանց հռչակեց ազ•ային հերոսներ: Նույնը արվեց անցած տարի, երբ հունգարա-ադրբեջանական խայտառակ գործարկի արդյունքում ազատ արձակվեց մարդասպան Սաֆառովը և նախագահ Ալիևվի կողմից հռչակվեց ազգային հերոս: Զավեշտալին նաև այն է, որ ադրբեջանական քարոզչությունը ամենուր և անընդհատ փորձում է ագրեսորի պիտակ կպցնել Հայաստանին և Ղարաբաղին, մարդկանց, ովքեր ստիպված են եղել զենք վերցնել բառացիորեն չբնաջնջվելու համար: Իրականությունն այն է, որ Ղարաբաղում ապրող ժողովուրդը այսօր էլ և միշտ պատրաստ է լինելու պաշտպանել գոյության իր իրավունքը, պաշտպանել իր արժեքները, իր եկեղեցիներն ու խաչքարները: Այսօր Լեռնային Ղարաբաղը կայացած պետություն է: Արցախը չնայած բոլոր դժվարությունների, ծանր փորձությունների, առաջընթաց է ապրում, ապրացնում է պետական – ժողովրդավարական ինստիտուները, զարգացնում իր տնտեսությունն ու մշակույթը, պաշտպանում խաղաղությունը:
Միջազգային հանրությանը վերջնականապես և մեկընդմիշտ պետք է պարզ լինի, որ Ադրբեջանն է սկսել զինված ագրեսիան ընդդեմ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի:
25 տարի հետո մեր գլուխն ենք խոնարհում Սումգայիթյան անմեղ զոհերի հիշատակի առջև և համոզմումք հայտնում, որ հայերի հանդեպ կատարված հանցագործությունները, աննկարագրելի դաժանություններն և ոճռագործությունները կարժանանան համապատասխան գնահատականի և կդատապարտվեն ողջ մարդկության կողմից:
Գիտակցում ենք, որ միայն մեր միասնական կամքով և հավաքական ուժով կարող ենք հզորացնել մեր Հայրենիքը և ապահովել մեր բոլոր հայրենանվեր և ազգանվեր իղձերի և ծրագրերի իրականացումը:

26 փետրվարի, 2013

ՀՀ ԱԳՆ
պաշտոնական կայք

Երկքաղաքացիություն

Էլեկտրոնային վիզա

Արտոնագրի ձևեր